2/4/2019
Συναδέλφισσες και συνάδελφοι,
Τις επόμενες εβδομάδες και με καταληκτική ημερομηνία την 19η Απριλίου το Υπουργείο Παιδείας -μετά τα σεμινάρια επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στις ενταξιακές πρακτικές και των Συντονιστών Εκπαιδευτικού Έργου στην οργάνωση και αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου- πραγματοποιεί σεμινάρια στις/ους προϊσταμένες/ους νηπιαγωγείων και διευθυντές/ντριες δημοτικών σχολείων για την περιγραφική αξιολόγηση των μαθητών, συνεχίζοντας ακούραστα την προσπάθεια επιβολής της κουλτούρας αξιολόγησης στην εκπαιδευτική κοινότητα σε όλα τα επίπεδα. Να σημειώσουμε ότι η παρακολούθηση των σεμιναρίων αυτών γίνεται με άδεια από τα διδακτικά καθήκοντα και χωρίς να παραβιάζεται το διδακτικό κι εργασιακό ωράριο των εκπαιδευτικών.
Για την περιγραφική αξιολόγηση μαθητών έχουμε τοποθετηθεί ως Σύλλογος από το 2016, όταν ζητήθηκε από τα σχολεία εθελοντική συμμετοχή στο πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμογής της για το επόμενο σχολικό έτος. Με τεκμηριωμένες αποφάσεις των Συλλόγων Διδασκόντων κανένα σχολείο του Συλλόγου μας δεν δέχτηκε να συμμετάσχει στο πρόγραμμα ενώ πανελλαδικά συμμετείχαν μόνο 81 σχολεία.
Για μια ακόμη φορά αυτή η κυβέρνηση -όπως και οι προηγούμενες- αγνόησε την εκφρασμένη άποψη της εκπαιδευτικής κοινότητας και προχώρησε στην εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος για την περιγραφική αξιολόγηση, την επιμόρφωση των Συντονιστών και την έκδοση έντυπου υλικού (Οδηγός εκπαιδευτικού, θεωρητικό πλαίσιο, μεθοδολογία, κριτήρια, σενάρια ανάπτυξης διαδικασιών περιγραφικής αξιολόγησης, ΙΕΠ, Νέο Αναμορφωμένο Πλαίσιο, Αθήνα 2019) υπηρετώντας τις ευρωενωσιακές πολιτικές του ΟΟΣΑ. Στο τριετές σχέδιο της κυβέρνησης για την Εκπαίδευση και στην ενδιάμεση έκθεση του ΟΟΣΑ υπήρξαν σχεδιασμοί για την περιγραφική αξιολόγηση στο Νηπιαγωγείο, το Δημοτικό και το Γυμνάσιο με «υποδείξεις» των θεσμών.
Για τη μαχόμενη εκπαίδευση η αξιολόγηση των μαθητών αντιμετωπιζόταν πάντα ως μηχανισμός κοινωνικής και ταξικής διαφοροποίησης του μαθητικού πληθυσμού που είχε σκοπό την αναπαραγωγή του κυρίαρχου ιεραρχικού μοντέλου και την κατηγοριοποίηση των μαθητών σε αποτυχημένους και επιτυχημένους. Καλλιεργούσε το πνεύμα και την πρακτική ενός ακραίου ατομικιστικού ανταγωνισμού μέσα από την οποία περιθωριοποιούνταν μορφωτικά και κοινωνικά τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων (συνεχείς εξετάσεις οποιασδήποτε μορφής, ανάπτυξη της παραπαιδείας). Ευνοούσε δηλαδή τους ήδη ευνοημένους και αδικούσε τους ήδη αδικημένους.
Με βάση τα τελευταία επίσημα κείμενα του ΙΕΠ η περιγραφική αξιολόγηση των μαθητών παρουσιάζεται ως μία προοδευτική και λυτρωτική διαδικασία απέναντι στην παραδοσιακή αριθμητική αξιολόγηση των μαθητών που ισχύει μέχρι σήμερα. Στην πραγματικότητα αποτελεί μια άλλης μορφής αξιολόγηση, δίπλα στην υπάρχουσα αριθμητική, η οποία θα ξεκινάει από το νηπιαγωγείο και θα επεκτείνεται σε όλους τους τομείς συμπεριφοράς, χαρακτηριστικών, δεξιοτήτων και συμβάντων της σχολικής ζωής των μαθητών και θα τους ακολουθεί σε ΟΛΗ τους την εκπαιδευτική πορεία.
Γι’ αυτούς τους λόγους εφιστούμε την προσοχή σε όλους τους συναδέλφους και τονίζουμε ότι :
Η περιγραφική αξιολόγηση που προσπαθεί να επιβληθεί από το Υπουργείο δεν είναι ούτε προφορική, ούτε μια απλή αποτύπωση της γνώμης του εκπαιδευτικού σε ένα φύλλο χαρτί, ούτε απαλλάσσει τους μαθητές μας από την αριθμητική βαθμολόγηση, το διαχωρισμό και την κατηγοριοποίησή τους.
Είναι ένα σύνολο από έτοιμες, τυποποιημένες φόρμες –κεντρικά αποφασισμένες – που απαιτούν σχεδόν καθημερινή συλλογή, καταγραφή, ανάλυση, ερμηνεία, αξιοποίηση και κοινοποίηση δεδομένων του συνόλου της μαθητικής ζωής μέσω της συγκέντρωσης «ενδείξεων», «τεκμηρίων» και «αποδεικτικών στοιχείων» σχετικών με τη μαθησιακή πορεία, την εξέλιξη και την ανάπτυξη του κάθε μαθητή/τριας. Όλα αυτά πρέπει να είναι προσβάσιμα και κοινωνικώς λογοδοτούμενα στοιχεία του ατομικού φακέλου του κάθε μαθητή.
Αυτή η περιγραφική αξιολόγηση υπηρετεί μια αόρατη παιδαγωγική όπου επιχειρεί να αξιολογήσει και άρα να ταξινομήσει ιεραρχικά τον μαθητή στο σύνολο της προσωπικότητας του και όχι απλά στην επίτευξη συγκεκριμένων μαθησιακών στόχων. Είναι ενταγμένη στη λογική του «νέου σχολείου» και των μετρήσιμων στόχων που θέτει ο ΟΟΣΑ για την αξιολόγηση σχολείων, εκπαιδευτικών και μαθητών. Αποτελεί ένα εργαλείο ταξινόμησης των μαθητών, αποκρύπτοντας τον ταξικό χαρακτήρα του σχολείου, τις κοινωνικές αιτίες που δημιουργούν τις διακρίσεις αλλά και τις άνισες επιδόσεις ανάμεσα στους μαθητές, στο υπάρχoν πλαίσιο κοινωνικής λειτουργίας της εκπαίδευσης.
Η εφαρμογή της θα επηρεάσει την εκπαιδευτική πράξη και τη διδασκαλία σε αρνητική κατεύθυνση! Ο εκπαιδευτικός που πρέπει να αξιολογήσει τον μαθητή αναλύοντάς τον σε επιμέρους δεξιότητες χρειάζεται να διαμορφώσει τη διδασκαλία του με τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορεί να συμπληρώσει στη συνέχεια τα αντίστοιχα κουτάκια και να βάλει τον μαθητή στο μικροσκόπιο ώστε να κωδικοποιήσει, να μηχανοποιήσει, να χρονομετρήσει…
Η αποτίμηση της μαθησιακής πορείας του μαθητή είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων που δεν μπορούν να χωρέσουν σε κανένα τυποποιημένο αξιολογικό σχήμα. Η δομή της εκπαίδευσης, το περιεχόμενο, οι στόχοι που υπηρετεί, τα αναλυτικά προγράμματα και βιβλία, η ταξική και εθνική προέλευση μαθητών, όλα αυτά παίζουν ρόλο στην πορεία και την εξέλιξη του μαθητή.
Ιδιαιτέρως ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι τόσο τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα (επιτεύγματα και πρόοδος μαθητών, ατομική και κοινωνική ανάπτυξη μαθητών) όσο και οι πρακτικές αξιολόγησης των μαθητών/τριών συμπεριλαμβάνονται στους δείκτες της αυτοαξιολόγησης των σχολικών μονάδων. Συνεπώς οι φόρμες αξιολόγησης των μαθητών/ριων με την ηλεκτρονική τους καταχώριση (π.χ. στο Myschool) και με την κατάλληλη στατιστική επεξεργασία, μπορούν να αποτελέσουν μια τεράστια λεπτομερή βάση δεδομένων για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και την κατηγοριοποίηση των σχολικών μονάδων.
Καλούμε τους Συλλόγους Διδασκόντων να είναι ιδιαίτερα προσεχτικοί και σε καμιά περίπτωση να μην αποτυπώσουν την ενημέρωση που θα δεχθούν σε σχετική συνεδρίαση για το περιεχόμενο των σεμιναρίων αυτών ως αποδοχή ή ως θέση του συλλόγου διδασκόντων υπέρ της περιγραφικής αξιολόγησης, τονίζοντας ότι αφενός ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει καμιά υποχρέωση για την εφαρμογή της στα σχολεία και αφετέρου ότι αποτελεί ένα ακόμα εργαλείο για την εμπέδωση της κουλτούρας αξιολόγησης που μπορεί να συνδεθεί με την αξιολόγηση-αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας και των εκπαιδευτικών.
ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ
Η πρόεδρος Ο γραμματέας
Χαλικιά Τατιάνα Σακαρετσάνος Λάμπρος